Kolejny, kognitywistyczny wykład z cyklu Spotkania z Filozofią i Kognitywistyką odbędzie się 15 grudnia o godzinie 17.00 w sali 108A w Instytucie Filozofii UwB (Plac NZS 1).

Naszym gościem będzie dr hab. Tomasz Puczyłowski (UW), który wygłosi wykład pt. "O kłamstwach, zwodzeniu i pytaniach". Wykład i dyskusję poprowadzi dr Maja Białek.

Abstrakt:
Chcąc się czegoś dowiedzieć od kogoś mogącego posiadać istotną informację, zazwyczaj zadajemy takiej osobie pytanie, często posiłkując się w tym celu odpowiednio sformułowanym zdaniem pytajnym. I to takim, na które odpowiedź właściwa dostarczy nam relewantnej wiedzy. W prosty, efektywny i standardowy sposób komunikujemy wtedy, czego nie wiemy i czego chcemy się dowiedzieć. To sprawa oczywista. Mniej oczywiste jest to, że niekiedy chcąc dowiedzieć się jednego, zadajemy pytanie – przynajmniej literalnie – dotyczące czegoś całkiem odmiennego; niekiedy też możemy za pomocą odpowiednio sformułowanego pytania zakomunikować raczej jakiś sąd niż wyrazić swoją niewiedzę i chęć uzyskania informacji. Okoliczności te umożliwiają wykorzystywanie pytań i zdań pytajnych do okłamywania, czy mówiąc ostrożniej – oszukania, a ogólniej – wywierania wpływu na to, co ktoś ma sądzić, myśleć czy czego chcieć.

Zazwyczaj jednak na gruncie analitycznej filozofii języka kłamstwo i czynność, którego jest zamierzonym rezultatem, wiąże się z asercją, odpowiednim składaniem deklaracji za pomocą zdań oznajmujących. Są jednak poszlaki – choćby w postaci badań sondażowych – wskazujące na to, że w określonych okolicznościach przeciętni użytkownicy języka gotowi są oceniać również pytania jako kłamstwa. W referacie chciałbym przedstawić własności semantyczne i pragmatyczne pytań, które mogą być wykorzystane w procesie zwodzenia – czy właśnie okłamywania – odbiorów. W tym celu przedstawię – poza przypomnieniem podstawowej siatki pojęciowej dotyczącej pytań i okłamywania – typologię niestandardowych użyć zdań pytajnych i zaproponuję taką charakterystykę kłamstwa i okłamywania, która umożliwi odnoszenie tych kategorii do nieasertywnych czynności mowy i ich wytworów.

dr hab.Tomasz Puczyłowski – adiunkt na Wydziale Filozofii UW, kierownik Zakładu Logiki Filozoficznej WF UW, członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Semiotycznego. Zajmuje się analityczną filozofią języka, logiką filozoficzną, semiotyką i epistemologią. Autor książki „Argument z implikatury konwersacyjnej w polemikach filozoficznych” i ponad 30 artykułów („Filozofia Nauki”, „Studia Filozoficzne – Nowa Seria”, „Semiotica”, „Axiomathes”, „Studia Semiotyczne”, „Edukacja Filozoficzna”, „Studia z Kognitywistyki i Filozofii Umysłu”, „Arguementation”, „Studia philosophiae christianae”, „Przegląd Filozoficzno-Literacki”). Urodzony w Warszawie, wychowany w Białymstoku, miłośnik kotów, kur, krów i gołębi, alpinista.