Na co dzień spotykamy się ze stwierdzeniami, takimi jak: „żyjemy w społeczeństwie informacyjnym", „naszym celem jest budo...
Dziecko rodzi się z elementarnymi zdolnościami umysłowymi. Potrzebne są jednak interakcje z otoczeniem, zwłaszcza z rodzicami...
Od sprawnego funkcjonowania mózgu zależy aktywność naszego ciała i umysłu. Mózg sprawuje kontrolę nad wszystkimi narządam...
Sieć neuronowa to połączenie elementów zwanych sztucznymi neuronami, które tworzą co najmniej trzy warstwy: wejściową, ukr...
W języku potocznym „sztuczny" oznacza to, co jest wytworem mającym naśladować coś naturalnego. W takim znaczeniu używamy t...
Jedną z popularnych sztuczek wykonywanych przez iluzjonistów jest „czytanie w myślach". Podczas występu magik prosi ochotnik...
Pytanie o związek między językiem a poznaniem może dotyczyć wpływu języka na myślenie i percepcję. Czy użytkownik język...
Kolejny, kognitywistyczny wykład z cyklu Spotkania z Filozofią i Kognitywistyką odbędzie się 15 grudnia o godzinie 17.00 w sali 108A w Instytucie Filozofii UwB (Plac NZS 1).
Abstrakt:
Chcąc się czegoś dowiedzieć od kogoś mogącego posiadać istotną informację, zazwyczaj zadajemy takiej osobie pytanie, często posiłkując się w tym celu odpowiednio sformułowanym zdaniem pytajnym. I to takim, na które odpowiedź właściwa dostarczy nam relewantnej wiedzy. W prosty, efektywny i standardowy sposób komunikujemy wtedy, czego nie wiemy i czego chcemy się dowiedzieć. To sprawa oczywista. Mniej oczywiste jest to, że niekiedy chcąc dowiedzieć się jednego, zadajemy pytanie – przynajmniej literalnie – dotyczące czegoś całkiem odmiennego; niekiedy też możemy za pomocą odpowiednio sformułowanego pytania zakomunikować raczej jakiś sąd niż wyrazić swoją niewiedzę i chęć uzyskania informacji. Okoliczności te umożliwiają wykorzystywanie pytań i zdań pytajnych do okłamywania, czy mówiąc ostrożniej – oszukania, a ogólniej – wywierania wpływu na to, co ktoś ma sądzić, myśleć czy czego chcieć.
Zazwyczaj jednak na gruncie analitycznej filozofii języka kłamstwo i czynność, którego jest zamierzonym rezultatem, wiąże się z asercją, odpowiednim składaniem deklaracji za pomocą zdań oznajmujących. Są jednak poszlaki – choćby w postaci badań sondażowych – wskazujące na to, że w określonych okolicznościach przeciętni użytkownicy języka gotowi są oceniać również pytania jako kłamstwa. W referacie chciałbym przedstawić własności semantyczne i pragmatyczne pytań, które mogą być wykorzystane w procesie zwodzenia – czy właśnie okłamywania – odbiorów. W tym celu przedstawię – poza przypomnieniem podstawowej siatki pojęciowej dotyczącej pytań i okłamywania – typologię niestandardowych użyć zdań pytajnych i zaproponuję taką charakterystykę kłamstwa i okłamywania, która umożliwi odnoszenie tych kategorii do nieasertywnych czynności mowy i ich wytworów.
dr hab.Tomasz Puczyłowski – adiunkt na Wydziale Filozofii UW, kierownik Zakładu Logiki Filozoficznej WF UW, członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Semiotycznego. Zajmuje się analityczną filozofią języka, logiką filozoficzną, semiotyką i epistemologią. Autor książki „Argument z implikatury konwersacyjnej w polemikach filozoficznych” i ponad 30 artykułów („Filozofia Nauki”, „Studia Filozoficzne – Nowa Seria”, „Semiotica”, „Axiomathes”, „Studia Semiotyczne”, „Edukacja Filozoficzna”, „Studia z Kognitywistyki i Filozofii Umysłu”, „Arguementation”, „Studia philosophiae christianae”, „Przegląd Filozoficzno-Literacki”). Urodzony w Warszawie, wychowany w Białymstoku, miłośnik kotów, kur, krów i gołębi, alpinista.